Nabız ve tansiyon terimleri halk arasında birbiri ile en çok karıştırılan terimler arasında gelir. Oysaki ikisinin farklı değerleri ifade ettiğini anlamak o kadar da zor değildir. Gelin bu terimlerin içeriğine kısaca göz atalım.

Nabız aslında bizlere kalbimizin 1 dakika içerisinde kaç kere attığını söyler. Yani kalbin 1 dakikadaki kasılma sayısına nabız deriz. Bunu biraz daha detaylı açıklayacak olursak; kalbin sol karıncığından büyük atardamarlara pompalanan kan, uç noktalardaki atardamarlarda dalgalanmalar oluşturur. Diğer bir deyişle uç noktalardaki atardamarlarda hissedilen kalp atışına nabız denir. Kalp her kasılmasında bir miktar kanı aort ve aorttan ayrılan dallara kuvvetlice fırlatır. Damarlar elastik özellikte olduğu için, fırlayan kan ile genişler; kan geçişi tamamlanınca da eski haline döner.

Tansiyon ise vücut içerisindeki atardamar sisteminin bütününde hissedilen kan basıncıdır. Tansiyon konusunda açıklanması gereken 2 ana terim vardır. Bunlardan birincisi 'Büyük Tansiyon' dediğimiz kalbin kasılıp, içindeki kanı atardamar sistemine pompaladığı zaman oluşan basınç, diğeri ise 'Küçük Tansiyon' dediğimiz kalp gevşediği zaman oluşan kan basıncıdır. Akciğer damarları içerisinde oluşan tansiyona ise 'Pulmoner Tansiyon' denilmektedir. Toplar damarlar içerisinde oluşan tansiyona da 'Venöz Tansiyon' adını alır.

Yetişkin bir bireyde nabız dakikada 60-100 birim arasındadır; tansiyon ise ideal anlamda 120-80 mmHg şeklinde gözlemlenir. Bu örnekte sözü geçen '120' sayısının ifade ettiği tansiyon 'sistolik' (SIS) yani kalp kasının kasılma evresinde; '80' sayısının ifade ettiği tansiyon ise 'diyastol' (DIA) yani herhangi bir kalp kasının gevşeme evresinde meydana gelen tansiyondur. Halk arasında 'büyük-küçük' tansiyon şeklinde adlandırılırlar.

Nabız çocuklarda dakikada 100-120 kez, bebeklerde ise 100-140 kez hissedilir. Nabız her zaman sabit kalmaz. Korku ve heyecana bağlı olarak artabilir, uyku ya da hastalık sebebiyle de düşebilir. Nabzın en iyi hissedildiği bölgeler öncelikle el bilekleridir. Damarların yüzeysel seyrettiği vücut bölgelerinde yani dirseklerin iç kısmı, kasıklar, şakak bölgesi ve ayak bileklerinden de nabız ölçülebilir.

30 sm cıva basıncı kalbin kanı damarlara pompaladığı zaman oluşan basınca eşittir. Damarlarımızdaki elastik özellik sayesinde bu basıncı vücudumuzun her tarafında hissetmiyoruz. Kalpten çıkan kan izlediği yol boyunca damarların esnekliğine bağlı olarak basıncını azaltarak ilerler. Kolumuzdaki bir damarda 13-15 sm cıva ölçülen kan basıncı kılcal damarlara gittikçe 1-1,5 sm cıva basınca kadar düşer. Bir pipetten ağız dolusu suyu püskürttüğümüzü hayal edelim. Pipet çeperinde esneme fazla olmadığı için püskürttüğümüz su, pipetin ucundan kuvvetli bir şekilde çıkacaktır. Pipetin ucuna bariyer oluşturacak elastik bir materyal takarsak suyun akışını bir miktar yumuşatabiliriz. Kalpten çıkan kanın basıncının giderek azalmasını da bu prensiple açıklamamız mümkündür. Yani damarlarda oluşan kireçlenme, damar elastikiyetini kaybettirecek herhangi bir etmen, kan basıncındaki azalmayı önler ve bu yüzden tansiyon yüksek çıkar. 'Hipertansiyon' adını verdiğimiz bu durumda kişinin tansiyon değerleri 180-110 mmHg 'ya kadar yükselebilir. Bunun tam tersi durumda ise 80-40 mmHg gibi değerlere kadar düşen tansiyona 'Hipotansiyon' denir. Her iki durumda da kişi hemen bir Uzman hekim kontrolüne girmelidir.

Bradikardi durumunda kişinin nabzı dakikada 60'tan daha az hissedilmektedir. Kişi uyuyor olabilir ya da kullandığı ilaçlar sebebiyle kalp atım sayısında azalma olabilir. Bazı durumlarda ise sağlıklı bireylerde bile bradikardi gözlemlenebilmektedir. Keza hipotansif kişilerde de bir hastalıktan söz etmek her zaman mümkün olmaz. Taşikardi durumunda ise kişinin nabzı dakikada 100'ün üzerinde seyretmektedir. Kişi egzersiz halinde olabilir; korkmuş ya da yine kullandığı herhangi bir ilacın yan etkisine maruz kalmış olabilir. Tıpkı bradikardi durumunda olduğu gibi taşikardik bireylerin de hasta olduklarını öngöremeyiz. Aynı zamanda hipertansif kişiler için de aynı cümleyi kurabiliriz.

Kalbimiz vücudumuzun işleyişi açısından son derece önemli bir organdır. Bu sebeple nabız ve tansiyon kontrollerimizi rutin olarak yapmalı/yaptırmalı, herhangi bir risk söz konusuysa hemen bir kardiyolog gözetimine girmeliyiz. Stresten uzak, katkı maddelerinden arınmış besinler tüketip, sevdiklerimizle daha çok zaman geçirmeliyiz.